Historia
Stosowanie badania i leczenia manualnego, czyli badania i leczenia kręgosłupa przy pomocy rąk lekarza, było znane już w starożytności. Podobnie jak wiele dziedzin współczesnej medycyny, powyższy sposób leczenia wywodzi się z medycyny ludowej, w której "nastawianie kręgów" czy "nastawianie kości" było powszechnie stosowane. Niestety, nieco odmiennie niż np. zielarstwo, które dało początek współczesnej farmakologii czy działalność cyrulików i balwierzy, będąca początkiem chirurgii, ludowe nastawianie kości" nie od razu stało się jedną z dziedzin medycyny. Dopiero w XIX wieku tą metodą zainteresowali się niemal równolegle dwaj amerykanie, Still i Palmer. Działając przez wiele lat na terenie Stanów Zjednoczonych, rozwinęli badanie i leczenie manualne jako dziedzinę postępowania leczniczego. Stworzyli także podstawy szkolenia specjalistów w tej dziedzinie. Największy rozgłos przyniosło im powołanie systemu szkół medycznych, Still szkół osteopatii, a Palmer, a następnie jego syn, chiropraktyki (chiroterapii). Szkoły te w USA istnieją do dzisiaj i mają status uczelni wyższych, nadających tytuły doktorów osteopatii (D.O.) lub doktorów chiropraktyki (D.C.). Istnieją one równolegle z systemem wyższego szkolnictwa medycznego, a sam sposób leczenia stał się w ostatnich latach uznawany zarówno przez lekarzy akademickich, jak i instytucje ubezpieczeniowe w USA. Doświadczenia obu tych kierunków posłużyły w ostatnich dziesięcioleciach niektórym ośrodkom medycyny w Europie do stworzenia naukowych, akademickich podstaw medycznych tej wiedzy. Na tej bazie w wielu krajach Europy Zachodniej i środkowej, a także w Australii i Azji, powstała i rozwinęła się dziedzina medycyny nazwana medycyną manualną.
Do Polski wiedza na temat leczenia manualnego, podobnie jak miało to miejsce w innych krajach Europy, docierała z różnych, między innymi wymienionych wyżej, źródeł. Stąd spotykana różnorodność metod postępowania, a także poglądy co do istoty samych zaburzeń w kręgosłupie, będących przyczyną bólów i celem zabiegów manualnych. Z tej też przyczyny techniki typowo chiroterapeutyczne sš bardziej rozpowszechnione w środowisku pozalekarskim, zaś doświadczenia osteopatów w medycynie akademickiej wśród lekarzy wyszkolonych w terapii manualnej.
Jerzy Stodolny